Jaskinia Ciemna

długość: 186 m.

wysokość otworu: 410 m npm

położenie otworu: dolina Prądnika, Ojców, gmina Skała, Ojcowski Park Narodowy

Podsumowanie: Jest to obszerna pozioma jaskinia, udostępniona do zwiedzania dla masowego ruchu turystycznego. Ciekawostka jest jej zwiedzanie "przy świeczkach". Położona jest w malowniczej Dolinie Prądnika na terenie Ojcowskiego Parku Narodowego.

Opis jaskini: Zaraz za otworem zaczyna się olbrzymia sala, największa wśród komór jaskiniowych Wyżyny Długość jej wynosi 80 m, szerokość w najszerszych miejscach 20 m, a wysokość dochodzi do 10 m. Należy tu zaznaczyć, że wypełniające sale namulisko w przyotworowej części ma grubość 7,5 m, tak wiec cała próżnia jest prawie dwukrotnie większa W pogodne dni słonce przez otwór w piękny sposób rozświetla cala przestrzeń W środkowej części sali powstały wielkie, kopulaste stalaktyty, dochodzące do 1 m wysokości Ku końcowi sala zwęża się i obniża Na końcu strop podpiera filar skalny - tutaj jaskinia tutaj jaskinia załamuje się pod katem prostym przechodząc w obszerny korytarz, którego strop pokrywają kotły wirowe znacznych rozmiarów Korytarz zamknięty jest ciasnym przełazem, za którym ciąg skręca w lewo. Dalej prowadzi stad 50-metrowej długości tunel o przebiegu równoległym do osi komory. Tworzy go szereg kopulastych kotłów wirowych położonych na wspólnej osi i łączących się niskimi przełazami W kilku miejscach kotły powstały również obok ciągu Kilka kotłów przechodzi w kopulaste, rozmyte kominy o znacznej wysokości Możemy tu zaobserwować zjawisko powstawania wtórnych kotłów, wymodelowanych we wcześniej wytworzonej warstwie nacieku pokrywającej ściany kotła pierwotnego. Świadczy to o ponownym wypełnieniu korytarza woda. Z niewielkiego rozszerzenia przy końcu tego ciągu odchodzi w kierunku NW kilkunastometrowej długości korytarz, aktualnie niedostępny (Pominięty na planie), kryjący ciekawie ukształtowane stalagmity. Jaskinie zamyka niedostępna szczelina, na początku której znajdowała się pięknie wykształcona forma nacieku - kropielnica, zniszczona bezmyślnie ręką wandala w 1974 roku. Szatę naciekowa reprezentują przede wszystkim wspomniane już stalagmity i niewielkie makarony pokrywające strop sali; w końcowym korytarzu - polewy pokrywające ściany oraz utworzone na nich zebra i kaskady. W odgałęzieniu bocznym z końcowego korytarza zwracają uwagę stalaktyty z przyrośniętymi niewielkimi płatkami nacieku, podobnymi do okrągłych listków Namulisko jest gliniaste pokryte miejscami warstwa nacieku, w głębi jaskini dno zalega gruba warstwa otoczaków

Jaskinia Ciemna stanowi jedno z najcenniejszych stanowisk archeologicznych w Polsce. Najstarsze pochodzące stad znaleziska datowane są na ok. 120 tysięcy lat. Badania archeologiczne zapoczątkował S. Czarnowski, rozkopując Ogrójec i Oborzysko w latach 1898-1912. Cześć zabytków eksponowana jest w Ojcowie - w Muzeum Ojcowskiego Parku Narodowego.

Historia poznania: Najstarsza wzmianka o jaskini, S. Piskorskiego pochodzi z roku 1691. W roku 1783 został sporządzony opis tej jaskini przez miejscowego plebana, na zlecenie prymasa Polski M. J. Poniatowskiego, prezesa Komisji Edukacji Narodowej. Zamysłem Prymasa było, by opisy parafii były pomocne "dla ułożenia mapy kraju". I tak w dolinie Prądnika - informuje opis jednej z parafii - "Jaskinie nadspodziewanie naturalne dwie: pierwsza w Promniku Ojcowskim - Ciemna Jama - zwana, do której w wierzchu przykrej góry wchód ciasny i niski. Wewnątrz w litej skale jak sklepione na podobieństwo Sukiennic Krakowskich, ale tak obszerne i równe, ze szescią końmi po niem obracać można: od wszelkiego gadu i robactwa wolne. Opodal znaczny, ciaśniejsze w rożne strony przechody mające, któremi z podania i powieści ludzi droga podziemna aż do Cianowic wsi, kaczka kiedyś puszczona i zabłąkana dostać się miała Ze sklepienia tej jamy ustawicznie kroplami w lecie i czasach cieplejszych sączy się woda, która na dole pozostała w miejscu w kamień się obraca, gdzie według proporcji ścieku miejscami większe lub mniejsze pozostają przyskałki albo wzgórki kamienne. W górze sklepienia na wzór lodowatych, kamieniste robią się sople, z których środkiem wydrążonych sączy się wyżej wyrażona woda w potrzebie do picia nawet używana (...) Obiedwie te jamy (Wcześniej mowa również o Jaskini Łokietka) i inne mniej znaczne miały być schronieniem i ocaleniem ludzi tam się przechowujących podczas panującego w tym kraju powietrza i rozmaitych niegdyś nieprzyjacielskich najazdów". Jaskinia Ciemna musiała być odwiedzana i szeroko znana, skoro 4 lipca 1787 roku zwiedził ja król Stanisław August Poniatowski. Tak oto opisuje to wydarzenie poeta i historyk Adam Naruszewicz: "Król Mość przyjechawszy na gore konno znalazł dla siebie ułatwione wszystkie trudności dla wygodniejszego rzeczonej groty oglądania Kazali dziedzice uprzątnąć krzaki i kamienie: skopać ziemie na kształt wschodów i wszystkie ścieżki obwarować poręczami Wszedłwszy Najjaśniejszy Pan do owego lochu, zastał cale podziemne to mieszkanie tysiącem lamp oświetlone Na środku stała brama lampami także iluminowana z cyfra królewska, za która muzyka na dętych instrumentach odezwała się Oglądał Najjasn. Pan z ukontentowaniem i podziwieniem cale to miejsce, chodząc wszędy po usłanych tarcicach dla uchylenia od upadku ze ślizgoty miejsca od ściekającej ustawicznie kroplami ze sklepienia wody". W latach następnych jaskinie zwiedzają wybitne osobistości: F. Karpinski (I788 r.), S. Staszic (I798 i 1805 r.), J.U. Niemcewicz (1811 r.), F. Chopin (1829 r.) Ambroży Grabowski, miłośnik zabytków, który odwiedzał Ojców raz pierwszy w roku 1803, opisuje obszernie Jaskinie Ciemna w swoim przewodniku po Krakowie i okolicach. Po wielu latach, powracając do okresu swych wycieczek ojcowskich, wspomina: "Nic piękniejszego, jak muzyka wokalna w grocie zwanej Ciemna, cala przestrzeń pieczary napełnia się szczególna harmonia, a glos oczyszcza się cudownym sposobem, co szczególnej własności sklepień przypisać należy". W XIX wieku powstaje wiele literackich opisów jaskini, których autorami są odwiedzający ja turyści
Z początkiem XX wieku wewnątrz zainstalowano oświetlenie elektryczne, zniszczone w okresie I wojny światowej W roku 1924 jaskinia uznana została za zabytek.

Bibliografia:

 

powrót na podstawie materiałów udostępnionych przez autorów z Sopockiego Klubu Taternictwa Jaskiniowego "Epimenides"
wykonanie: Internet Częstochowa S.C.